Eleştirmen yazar Hüseyin Movit, Bâbıâli Enderun Sohbetleri’nin yapıldığı Yeni Dünya Vakfı’nda dinleyicilerine hitap etti. Toplantıyı takdim eden Mehmet Nuri Yardım, Hüseyin Movit’in idealist bir insan olduğunu Türkçeye gönüllü olarak en çok hizmet eden aydınların başında olduğunu vurgulayarak, “Hüseyin Movit, konuşmalarıyla, yazılarıyla ve eserleriyle Türkçeye hizmet ediyor. Yapılan vahim hataları düzeltiyor. Keşke bu hassasiyeti taşıyan başka akademisyenlerimiz ve eleştirmenlerimiz de olsa.” dedi. İlgi ile takip edilen programda, medyada en çok yapılan yanlışlara dikkat çeken Hüseyin Movit, konuşmasının başında şunları söyledi:

“İnternet ortamındaki lakabım ‘turşucu’ydu. Babam lokantacıydı, ondan ayrıldım, turşuculuk yapmaya başladım. Henüz 10 yaşımda iken Kore Savaşı sırasında Türkçeyle ilgilenmeye başladım. Muhataplarıma 4 senede 41.000 twit attım. 4 kişiyle mahkemelik oldum. Hatalarını düzeltemediğim bir televizyon programcısı ve bir gazeteci var. Çoğu medya mensubu konuşmalarına ve yazılarına daha çok dikkat eder oldular. Sadece dilin gönüllü savunucusu değilim; onun bunun yazılarında geçen hataları da düzeltmek mecburiyetindeyim. Dilde ırkçılık olmaz. Dilimize girmiş bütün kelimeler bizimdir. Bazı gazeteciler  kafasını kessen arka plan demez ille de yabancı karşılıklarını kullanmayı tercih eder.”

SOĞUK MEFRUŞAT

Hayatı boyunca yaşadığı ilginç olayları ve durumları da anlatan Hüseyin Movit, konuşmasına şöyle devam etti:

“Dil herkesin kendisine göre uyduracağı bir sistem değildir. Her şeyi yerli yerinde kullanacaksınız. Çorlu’da bir yerde Cumhuriyet Lokantası var. Kapıda ‘Soğuk mefruşat’ yazıyordu. Tabii ki ‘meşrubat’ diye yazılması gerekiyor. Kâğıda doğrusunu yazıp lokantanın sahibine verdim ve düzeltmelerini istedim. Bir dahaki gelişimde baktım ki düzeltmişler. TDK’nun imlâ kılavuzunda 200’ün üzerinde yanlış tespit ettim. Bunları internet ortamında paylaştım. Ama TDK’nun bu yanlışları düzeltmesi çok nadir. Erdem, hatayı öğrendikten sonra tekrar etmemektir. Bu bir fazilettir.”

İNSANLARDAN TANE DİYE BAHSEDİLMEZ

En sık yapılan hatalardan birinin de insanlardan ‘tane’ diye bahsedilmesi olduğunu vurgulayan Hüseyin Movit, konuşmasının ilerleyen bölümünde şunları söyledi:

“Geni değiştirilmiş gıdalar diyebilirsiniz, genetiği değiştirilmiş gıdalar diyemezsiniz. Genetik, kalıtım birimi. Böyle bir şey yok. İnsanlardan ‘tane’ diye bahsedilmez. 3 tane memur, 5 tane asker, 7 tane akademisyen diyemezsiniz.”

Toplantı sonunda Hüseyin Movit’in gençlere tavsiyesi şu oldu: “Resmî tarihin yanında alternatif tarihi de okuyacaksınız. Araştıracaksınız, araştıracaksınız, araştırmaya vakit ayıracaksınız. Hasbelkader bu işin içine girdim. Reha Muhtar olmasaydı ben yoktum. Onun hatalarını tespit ederek işe başladım. Bugünlere kadar geldik.”

Hüseyin Movit konuşması boyunca en çok yapılan yanlışları örnekler vererek gösterdi. Bu hatalara dikkat edilmesi ve düzeltilmesi gerektiğini ifade etti.

TÜRK DİLİ AKADEMİSİ KURULMALI

Konuşmasının son bölümünde dille alakalı tekliflerini ifade eden hüseyin Movit, “Türk Dil Kurumu, Türk Dil Akademisi hâline getirilmelidir. Alanı genişletilmeli, akademisyenlerin yanısıra yazarlar, araştırmacılar ve eleştirmenler de katılmalı bu akademiye. Sonra Türk Dil Akademsi’nin yaptırım gücü de olmalı.” diyerek konuşmasını tamamladı. Eleştirmen yazar Hüseyin Movit, programın sonunda dinleyicilerin Türkçe ile ilgili sorularına da cevap verdi. Hüseyin Movit, çekilen fotoğrafların ardından gençlere armağan ettiği kitaplarını imzaladı.

TÜRKÇEYE ADANMIŞ BİR ÖMÜR

Hüseyin Movit, 9 Ocak1940 tarihinde İstanbul’da doğdu. Beyoğlu 29. İlkokulu, Namık Kemal İlkokulu, Fındıklı (İstanbul) Karma Ortaokulu, Beyoğlu Ticaret Lisesi ve İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi'nde iki dönem okudu. Askerliğini yedek subay öğretmen olarak Muş’ta yaptı. Babasının hastalığı sebebiyle eğitimine ara verdi. 1963 yılında ticaret hayatına atıldı. 1990 yılına kadar ticaretle uğraştı ve aynı yıl emekli oldu. Emekli olduğu 1990 yılında iki arkadaşıyla “Türkçe Gönüllüleri-Dil İzleme Grubu”nu kurdu. Radyo, televizyon, gazete, dergi ve kitaplardaki (ders kitapları dâhil) yanlışları tespit ederek, en az 5000 kişiye telefon, mektup, faks ve e-posta ile ulaştı. Bugüne kadar 2 000’i aşkın dil ve genel kültür konulu makale yazdı. Tespit ettiği 40 binin üzerindeki yanlışı köşesine taşıdı. 20 bine yakın yanlışı hâlen arşivlemeye çalışmaktadır.
“Okuduğum ve bir daha okumayacağım kitap benim değildir.” diyerek, ihtiyacı olanlara kitap vermek başlıca alışkanlıkları arasındadır. Yüzlerce radyo ve televizyon programına katıldı. 500’den fazla kitabı yayıma hazırladı ve tashih etti. “Fener-Balat Semtlerinin Rehabilitasyonu Projesi”nde UNESCO tarafından akredite edilen Balat-Fener Güzelleştirme ve Kültür Derneği’nin Kurucu Başkanlığını yaptı (1997-2004) Kanal E’de Türkçe-Türkçe adlı programı İsmet Topaloğlu ile birlikte sundu (1996). TRT’de Danışma Kurulu üyeliği yaptı (1998). Türk Dil Kurumu’ndan Onur Belgesi aldı. (16.07.1999) Edebiyat Sanat ve Kültür Araştırmaları Derneği (ESKADER)’nin “Dil Ödülü”ne (2008) lâyık görüldü. Bülent Ecevit Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi ve Dokuz Eylül Üniversite'sinde konferanslar verdi. Günaydın/Asabi'de “İğneli Fıçı” adlı köşesinde dil ve genel kültür eleştirileri yaptı (1999-2004). Ulusal Kanal’da “Konuşamadığımız Türkçe” adlı eleştiri programını sundu (2002-2004) 
Radyo Barış’ta “Gözümüzdeki Mertek” adlı eleştiri programını hazırlayıp sundu (2004). Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin yayın organı Bizim Gazete’de Medyanın Dili köşesini yazdı (1996-2018) Hâlen serbest olarak yayın danışmanlığı, editörlük ve düzeltmenlik yapmaktadır.
Şu anda www.medyaloji.net, www.yenigungazetesi.com, www.yenicagazetesi.com, (konuk yazar) www.gunboyugazetesi.com’da yazıları yayımlanmaktadır. Yazarın kendisine ait www.delikanlisozluk.com sitesi bulunmaktadır.
 

Eserleri: Konuşamadığımız Türkçe ve … (Avcıol Basım Yayın), Suçlular Aramızda/Medyacının El Kitabı (Avcıol Basım Yayın), Televizyon Yayınlarında Türk Dilinin Kullanımı-Tebliğler Kitabı (TRT-Tebliğ veren 50 kişiyle birlikte), Atatürk’ün Sofrasında, Atatürk’ün Gizli Aşkı Fikriye, Gladio/Devleti Yöneten Gizli Güçler, Yaşasın 23 Nisan, Türkçeyi Doğru Kullanalım, Yetişkinler İçin Türkçenin Doğrusu, Yamuk Türkçe Öğrenenler İçin (Yayın aşamasında), İntihalciler Kralı (Yayın aşamasında), Ah TRT Vah TRT (Hazır dosya), Türkçesi Varken (Hazır dosya), Gazetecinin/Televizyoncunun/Radyocunun El Kitabı (Hazır dosya), Ayıptır Söylemesi (Uyarılan 100 köşe yazarı/Enkırmen/Radyo-TV-Hazır dosya)

Fotoğraflar: Muhsin Karabay