Warning: Use of undefined constant full - assumed 'full' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/yenirady/yakuptutum.com.tr/arsiv/wp-content/themes/iyi tema/header.php on line 147
  RÖPORTAJLAR
  • İdeali Olan İnsanlar İddialı Olmalıdır
    İdeali Olan İnsanlar İddialı Olmalıdır
  • Aydil Erol: “Dostların Hasını Gördüm”
    Aydil Erol: “Dostların Hasını Gördüm”
  • İstanbul’un En Büyük Kütüphanesi Rami’de Açılıyor
    İstanbul’un En Büyük Kütüphanesi Rami’de Açılıyor
  • Nâzım Tektaş ile Mülakat
    Nâzım Tektaş ile Mülakat
  • Muaz Ergü’nün Mehmet Nuri Yardım ile Mülakatı
    Muaz Ergü’nün Mehmet Nuri Yardım ile Mülakatı
  • Ahmet Efe: “Sanatta Asıl olan İnançtır”
    Ahmet Efe: “Sanatta Asıl olan İnançtır”
  • Hüseyin Kutlu: “Yazı Sanatımıza Ciddi Bir Alaka Var”
    Hüseyin Kutlu: “Yazı Sanatımıza Ciddi Bir Alaka Var”
  • İttihadı İslam, Meşveretle Olacaktır
    İttihadı İslam, Meşveretle Olacaktır
  • İhsan Kurt ile Mülakat  
    İhsan Kurt ile Mülakat  
  • Muzaffer Deligöz ile Mülakat (1)
    Muzaffer Deligöz ile Mülakat (1)

Kendiliğinden yetişen değil, Hüdâyinâbit! / Salih Bucak
Eklenme Tarihi: 22 Ağustos 2022, Pazartesi 15:21 - Son Güncelleme: 22 Ağustos 2022 Pazartesi, 15:21
Font1 Font2 Font3 Font4



Kendiliğinden yetişen değil, Hüdâyinâbit! / Salih Bucak
Ekip biçmelerin, bitkilerin günlük hayatla, yaşamla çok eskilerden beri iç içe olmasının ve bu yaşayan kültürün Yaratıcıya olan inançla birlikteliğinin ortaya çıkarabileceği bir kelime: Hüdâyinâbit.


Ekip biçmelerin, bitkilerin günlük hayatla, yaşamla çok eskilerden beri iç içe olmasının ve bu yaşayan kültürün Yaratıcıya olan inançla birlikteliğinin ortaya çıkarabileceği bir kelime: Hüdâyinâbit.
“İnsan eliyle ekilmemiş bitki.”
Mecaz olarak, “Eğitim-öğretim görmemiş ama kendini iyi yetiştirmiş kimse.” anlamı da var.
“Hüdâyinâbit bir bitki”, “Hüdâyinâbit bir kimse” denildiğinde, hemen nasıl “Yaratıcıya ait”lik beliriveriyor zihnimizde.
Hüdâyinâbit, anlamıyla, söylenişiyle güzel bir kelime.

“Dağlarda kendiliğinden yetişen bitkiler var ya!” diye söze başlayan birilerine;
“Hüdâyinâbit bitkilerden mi söz ediyorsun.” denildiğinde, kelime seçiminde, en azından Yaratıcıya olan inançla ilgili durumlarda dikkatli olmaya çalışan birileriyse; “Kendiliğinden” kelimesinin, kurduğu cümle için aslında uygun olmadığını anlayacaktır.
Aynı zamanda bu hatırlatmanın, doğruyu ve güzeli tercih etmeye bir davet olduğunu da.
Ve herhalde, evet deyip, söyleşilerinde artık “Hüdâyinâbit” kelimesini tercih edecektir.
Hüdâyinâbit, kullanılası bir kelime.

Fakat,”Hüdâyinâbit” kelimesini biraz araştırdığımızda, yapılan bazı tanımlarına “Kendiliğinden”, “Sahipsiz”, “Başıboş” gibi bazı kelimeler eklendiğini görüyoruz.
Yapısında var olan “Yaratıcıya ait” olma durumuna uygun düşmemesi açısından değil sadece…
İyi ve güzel bulunan, istenilen, neticede olumlu bir anlama sahip olan “Hüdâyinabit” kelimesi gibi bütün kelimelerin açıklamalarında da bu ifadeler kullanılamaz.
“Ekilmeden, kendiliğinden yetişen bitki” olabilir mi? Yani hiç kimse ekmemiş ve hiç kimse yetiştirmemiş…(!)
Ve,”Hüdâ” kelimesine baktığımızda, Arapçada doğru yol gösteren, doğruluk, hidayet anlamlarında…
Fakat “Hüdâi” veya “Hüdâyi” kelimelerinden oluşan tamlamalardan söz ediliyorsa, bunların Farsçada hükümdar, ilah, sahip anlamlarındaki “Hüdâ” kelimesiyle ilgili olduğu anlaşılır.
“Hüdâyinâbit bir delikanlı.”
“Hüdâyinâbit bir adam.”
Demek “Sahipsiz, başıboş, kendi kendine yetişen kimse” değil.

“Hüdâyinâbit” kelimesini araştırırken,Türk Dil Kurumunun “Kendiliğinden” kelimesi için verdiği anlamlar karşımıza çıkıyor:
1. Sıfat, bitki bilimi, insan eliyle ekilmeden yetişen, hudayinabit.
2. Sıfat, fizik, iradesiz olarak gerçekleşen (hareket), spontane:
Kalbin, atardamarların hareketi kendiliğindendir.
3. Sıfat, toplum bilimi, dış etkilerin zorlaması olmadan iç sebeplerle oluşan.
4. Zarf, (kendiliğinden) başka şeylerin etkisi olmaksızın, kendi kendine, bizâtihi.
Dördüncüsünde, “Kendiliğinden” kelimesi “bizâtihi” kelimesiyle güçlendirilmiş. Yani doğru olarak “Hüdâyinâbit” kelimesiyle arasına mesafeler konmuş, anlam yakınlığı doğrudan reddedilmiş.
Öyle olduğu halde birincisinde, bitkiler için sıfat olarak kullanılan “Hüdâyinâbit” kelimesi yerine “kendiliğinden” kelimesinin kullanılabileceği belirtilmiş.
TDK acaba kullanılıp kullanılmayacağı ile ilgilenmez, sadece olanı mı kaydeder?
Öyleyse “Bizatihi”, “Kendiliğinden” ve “Hüdâyinâbit” üçgenindeki çelişki ne olacak?
Bir bilgilendirme, bir dipnot ile yanlış kullanımlara dikkat çekilemez mi?
Hem bu bilgilendirmeyi yapmamak, yanlışı pekiştirmek demek olmuyor mu?

“Kendiliğinden” kelimesinin akla ilk getirdiği “Başka her şeyden bağımsız” anlamı, diğer düşünülebilecekleri örtmüyor mu?
“Kendiliğinden” kelimesinde “Yaratılışa ait” anlamını çağrıştıracak bir durum var mı?
Bir kelimeyi, sonrasında yeni bir açıklama gerektirmeyecek kadar açık ve herkes tarafından kabul edilen temel bir anlamı olduğunu düşünerek ve bu anlamı bilerek kullanmıyor muyuz?
Ve yazılı ifadelerde yapılan dikkatsizlikler de, sözlü ifadelerde yapılan dikkatsizlikler gibi midir?


Bu haberlerde ilginizi çekebilir!